NİŞANLILIK
Medeni hukuk yazılarımıza evlilikten önce nişanlılık ile başlamak istedik, bilindiği üzere nişanlılık evlilik öncesi süreçtir ve toplumumuzda bu sürece büyük değer atfedilmektedir.
NİŞANLANMA NEDİR?
Nişanlanma, evlenme vaadiyle gerçekleşen bir sözleşmedir ve Türk Medeni Kanunu’nun 118. maddesinde düzenlenir.
“A. Nişanlanma
Madde 118- Nişanlanma, evlenme vaadiyle olur. Nişanlanma, yasal temsilcilerinin rızası olmadıkça küçüğü veya kısıtlıyı bağlamaz.” Nişanlanma her ne kadar toplumdan topluma farklılıklar gösterse ve bir kısım dini veya sosyal törenlere bağlanmış olsa da Medeni Kanunumuza göre evlilik vaadinin gerçekleşmiş olması nişanlılık için yeterlidir. Nişanlılık, tarafları evlenmeye zorlamak için bir dava hakkı vermez. Ayrıca, evlenmeden kaçınma durumunda öngörülen cayma tazminatı veya ceza şartı dava edilemez. Ancak, yapılan ödemeler de geri istenemez. Sırf nişanlanmış olmak evliliğin gerçekleşeceği manasına gelmediği gibi evlilik gerçekleşmediği takdirde tarafların dava yolu ile evlilik talebinde bulunması da mümkün değildir.
“B. Nişanlılığın hükümleri
I. Dava hakkının bulunmaması
Madde 119- Nişanlılık, evlenmeye zorlamak için dava hakkı vermez. Evlenmeden kaçınma hâli için öngörülen cayma tazminatı veya ceza şartı dava edilemez; ancak yapılan ödemeler de geri istenemez.”
NİŞANLANMANIN BOZULMASI HALİNDE HANGİ HÜKÜMLER UYGULANIR?
Nişanlanmanın bozulması durumunda taraflar arasında Medeni Kanununun 120, 121 ve 122. Maddeleri uygulanabilir. Nişanlanmanın bozulması halinde maddi tazminat veya manevi tazminat istenebileceği gibi hediyelerin geri verilmesi de talep edilebilir.
Maddi Tazminat
Nişanlılar arasında nişanı bozan tarafın kusurlu olması durumunda, maddi tazminat talep edilebilir. Bu tazminat, dürüstlük kuralları çerçevesinde evlenme amacıyla yapılan harcamalar, nişan giderleri ve katlanan maddi fedakarlıklar karşılığında verilir. Aynı şekilde, tazminat talep etme hakkı olan tarafın ana ve babası veya onlara benzer davranan kimseler de uygun bir tazminat talep edebilir.
Nişanın bozulmasının sonuçları
Maddî tazminat
Madde 120- Nişanlılardan biri haklı bir sebep olmaksızın nişanı bozduğu veya nişan taraflardan birine yükletilebilen bir sebeple bozulduğu takdirde; kusuru olan taraf, diğerine dürüstlük kuralları çerçevesinde ve evlenme amacıyla yaptığı harcamalar ve katlandığı maddî fedakârlıklar karşılığında uygun bir tazminat vermekle yükümlüdür. Aynı kural nişan giderleri hakkında da uygulanır. Tazminat istemeye hakkı olan tarafın ana ve babası veya onlar gibi davranan kimseler de, aynı koşullar altında yaptıkları harcamalar için uygun bir tazminat isteyebilirler.”
Manevi Tazminat
Manevi tazminat talebinde bulunulabilmesi, nişanın bozulması nedeniyle kişilik hakları ihlal edilen bir tarafın kusurlu olan diğer tarafa karşı uygun miktarda manevi tazminat talep etmesiyle mümkün olur.
“2. Manevî tazminat
Madde 121- Nişanın bozulması yüzünden kişilik hakkı saldırıya uğrayan taraf, kusurlu olan diğer taraftan manevî tazminat olarak uygun miktarda bir para ödenmesini isteyebilir.”
Hediyelerin Geri Verilmesi
Nişanlılığın sona ermesi durumunda, bulunulabilecek bir diğer talep ise hediyelerin geri verilmesidir. Nişanlılığın sona ermesi ile taraflar birbirlerine veya ana ve babalara veya onlara benzer davranan kişilere verilen hediyeleri geri isteyebilirler. Bu hediyeler aynen veya mislen geri verilemezse, sebepsiz zenginleşme hükümleri uygulanır.
“III. Hediyelerin geri verilmesi
Madde 122- Nişanlılık evlenme dışındaki bir sebeple sona ererse, nişanlıların birbirlerine veya ana ve babanın ya da onlar gibi davrananların, diğer nişanlıya vermiş oldukları alışılmışın dışındaki hediyeler, verenler tarafından geri istenebilir. Hediye aynen veya mislen geri verilemiyorsa, sebepsiz zenginleşme hükümleri uygulanır.”
ZAMANAŞIMI
Nişanlılığın sona ermesinden doğan dava hakları, yani maddi, manevi tazminat ve hediyelerin geri verilmesi talepleri, nişanlılığın sona ermesinin üzerinden bir yıl geçtikten sonra zamanaşımına uğrar.
“IV. Zamanaşımı
Madde 123- Nişanlılığın sona ermesinden doğan dava hakları, sona ermenin üzerinden bir yıl geçmekle zamanaşımına uğrar.”
GÖREVLİ VE YETKİLİ MAHKEME
Nişanlılığın bozulması sebebi ile açılacak davalarda yetkili mahkeme; 4787 sayılı Aile Mahkemelerinin Kuruluş, Görev Ve Yargılama Usullerine Dair Kanunun 4. Maddesi gereğince , aile mahkemeleridir. Yetkili mahkeme ise genel yetki kuralı gereğince davalının yerleşim yeri mahkemesidir.
YARGITAY KARARLARI
-Evlenme ile nişanlılık sona ereceğinden evliliğin gerçekleşmesi halinde nişanlılığa ilişkin hükümlere dayanılarak talepte bulunulamaz; Yargıtay 2. Hukuk Daires 2011/9266 E. , 2012/6443 K. “…..Evlilik birliği fiilen kurulmamış olsa bile nikah aktinin gerçekleşmesiyle birlikte eşler evlenme statüsüne tabi olur ve eşler arasında evlilikten kaynaklanan hukuksal ilişkilere evlenmeye ilişkin hükümler (TMK. md. 145- 281) uygulanır. Bunun sonucu olarak; evlenmenin gerçekleşmesiyle birlikte eşlerin nişanlılık statüsü (TMK. md. 118-123) sona erdiğinden; nişanlılık dönemiyle ilgili hak ve borçlar da kendiliğinden düşer. Açıklanan
nedenlerle davacı- karşı davalı kocanın nişanlılık dönemiyle ilgili ziynet alacağı isteminin reddine karar verilmesi gerekirken, yazılı şekilde kabulüne karar verilmesi isabetsiz olup; bozmayı gerektirmiştir…”
-Zaten evli olan bir kimsenin nişanlanması mümkün değildir; Yargıtay 3. Hukuk Dairesi 2012/17937 E. , 2012/22762 K. “…Somut olayda taraflar; nişanlılık ilişkisi içerisinde bulunmadıkları gibi resmen evli de değillerdir. Her ne kadar, davacı taraf, nişanlılık ilişkisi içerisinde olduklarını iddia etmekte ise de; davacının evli olduğu anlaşılmaktadır. Evli bir kişinin, başka birisiyle nişanlanmasından da söz edilemez. O halde, mahkemece; davacının talebinin Aile Hukukundan kaynaklanmadığı gözetilip, öncelikle görev hususunun düşünülmesi gerekmektedir…”
-Mesaj atarak nişanın bozulması, kişilik haklarına saldırı teşkil etmez ve manevi tazminata hükmedilmesini gerektirmez; Yargıtay 3. Hukuk Dairesi 2014/8509 E. , 2014/16672 K. “……4721 sayılı TMK. nun 121.maddesine göre, nişanın bozulması yüzünden kişilik hakları saldırıya uğrayan taraf, kusurlu olan diğer taraftan manevi tazminat olarak uygun miktarda bir para ödenmesini isteyebilir. Bilindiği üzere; manevi tazminat, haksız bir eylemin yarattığı üzüntünün, duyulan elem ve acıların giderilmesini amaçlayan bir ödencedir. Manevi zarar, mal varlığına dokunmayan, yaşam, sağlık, namus, sır, aile mahremiyeti gibi mal varlığı harici varlıklarda meydana gelen azalma olup, bu zarar manevi tazminatla giderilmeye, azaltılmaya çalışılmıştır. Nişanın bozulmasının, taraflarda değişik şiddet ve ölçülerde de olsa üzüntü yaratması ve menfaatleri haleldar etmesi doğaldır. Doğal olan bu üzüntü ve menfaat ihlali manevi tazminata esas alınmaz. Bir kere nişanlandıktan sonra tazminat ödeme tehdidi altında bulunmak suretiyle evlenmeyi taraflar için zorunlu hale getirebilecek şekilde manevi tazminata hükmedilemez. Ancak nişanın bozulması nedeni ile fahiş bir zarar doğmuş ve bu nedenle kişilik hakları da saldırıya uğramış ise bu durumun ispatı halinde manevi tazminata hükmedilebilir. Yapılan bu açıklamalardan sonra somut olaya dönüldüğünde; nişanın davalı tarafından sebepsiz yere mesaj atarak bozulduğu, davacı …’nın kusursuz olup çektiği üzüntü göz önüne alınarak davacının manevi tazminat isteminin kısmen kabulüne karar verilmiş ise de, yukarıda anılan yasal düzenlemeler ve açıklamalar ile olayın özellikleri bir arada değerlendirildiğinde, davalının mesaj atarak nişanı bozması, davacının kişilik haklarına saldırı teşkil etmez. Buna göre, davacının manevi tazminat isteminin reddine karar verilmesi gerekirken, yanılgılı değerlendirme ile yazılı şekilde manevi tazminat isteminin kısmen kabülüne karar verilmesi doğru görülmemiştir….”
Av. Ezgi GÜLAY Hukuk ve Danışmanlık olarak size bu konuda sunacağımız hizmetler ise şunlardır;
- Hukuki danışmanlık: Bu danışmanlık, nişanlanma hukuku, nişan bozma, tazminat talepleri ve hediyelerin geri alınması.
- Sözleşme hazırlama: Evlilik öncesinde mal rejimleri hususunda bilgilendirme ve mal rejimi sözleşmelerinin hazırlanması .
- Dava açma: Nişanlılık süreci, bazen dava açma gerektiren anlaşmazlıklarla sonuçlanabilir. Bu yönden maddi, manevi tazminat ve hediyelerin geri alınması davalarının açılması
